Op Oudjaars-dag overlijdt de moeder van mijn lieve buurvrouw. Ze weet dat ik heel druk ben. Ze is zo dankbaar dat ik de uitvaart wil doen dat het mij ontroert. Voor mij is het vanzelfsprekend dat ik de uitvaart ga verzorgen, natuurlijk maak ik daar tijd voor. Haar moeder zat 10 jaar in een rolstoel en was de laatste jaren dementerend. Samen met haar man (ze zijn al 60 jaar samen) woonden ze sinds kort -vanuit Leiden- in een verzorgingstehuis in Driebergen. De echtgenoot is ook vergeetachtig en wilde lange tijd terug naar zijn huis in Leiden. Het leek net beter te gaan, ze voelden zich eindelijk een beetje thuis in Driebergen.

Ze waren altijd samen en hij was voortdurend met haar in de weer. En nu is ze er niet meer. Hij kan het niet bevatten. Heel aandoenlijk en verdrietig om hem daar zo hulpeloos te zien zitten. 



Het afscheid is in de Parklaankerk. Met de uitvaartbus rijden we met de familie daar naar toe. Na de condoleance brengen we haar naar de begraafplaats in Leiden, waar ze al jaren geleden een graf hebben uitgezocht omdat ze toen nog dachten dat ze er naar konden kijken vanuit hun huis. Aangekomen bij de begraafplaats wil haar man niet mee naar het graf. Hij blijft in de bus zitten. Wat zal het moeilijk voor hem zijn zonder zijn geliefde vrouw.

Samen met een goede vriendin van de familie verzorgen we haar. Ze heeft een jaar geleden gehoord dat ze alvleesklierkanker heeft. Wonderbaarlijk genoeg heeft ze nog 12 maanden mogen leven.
Ze is dat afgelopen jaar erg afgevallen en haar wens was dat ze in haar trouwjurk (want die paste weer) zou worden opgebaard. Tot en met de laatste dag voor haar overlijden, wilde ze iedere dag opgemaakt worden en omdat ze dat zelf niet meer kon, hielp haar oudste zoon haar hier heel vaak mee. Ook nu weet hij precies hoe ze opgemaakt moet worden. Hij doet dit heel subtiel en met precisie. Het resultaat is prachtig. En als ze in haar mooie eenvoudige crème kleurige jurk met oorbellen in de kist ligt, zegt haar zoon: “Ze is net een engeltje”.

De kinderen uit dit hechte gezin, oudste dochter en twee zonen, gaan hard aan de slag met het maken van een foto compilatie en daaruit blijkt hoeveel fantastische reizen ze samen hebben gemaakt. Dierbare herinneringen aan een zorgeloze tijd.
 Op de dag van de uitvaart heeft haar man het bruidsboeket met witte rozen laten namaken voor op de kist. De belangstellenden is gevraagd een witte roos mee te nemen, die we in vele vazen om haar kist zetten. Het is een prachtig gezicht, de kist in een zee van witte rozen.
Een mooi afscheid.

Ze is de laatste tijd hard achteruitgegaan. En nu gaat het opeens zo slecht, dat haar jongste dochter met haar zoon hals over kop terug moeten komen van hun vakantie op Bali. Gelukkig zijn ze op tijd om afscheid te nemen in het ziekenhuis. Na het overlijden krijgt moeder haar mooie koningsblauwe jurk aan. Voor de familie fijn om te zien. Een heel ander gezicht dan de laatste dagen voor haar dood, toen ze er zo slecht uitzag. Ik ken deze familie. Ook de fanatieke oma die naast de tennisbaan het jeugd competitie team (waarin ook mijn dochter zat) enthousiast stond aan te moedigen en aanwijzingen te geven. Bij de uitvaart blijkt hoe close ze met haar zijn en hoeveel ze voor hen heeft betekend. De twee dochters en vijf kleinkinderen zijn intens verdrietig over het verlies van hun moeder en oma.

Alhoewel de familie in eerste instantie denkt dat ze haar niet meer willen zien, kiezen ze toch voor een opbaring in een 24-uurs rouwkamer. Dit blijkt een goede beslissing, want uiteindelijk bezoeken ze haar meerdere malen. Bij het afscheid spreken de dochters en kleinkinderen emotioneel en liefdevol. Ze hebben een uitgebreide foto compilatie gemaakt. De voorganger leidt de ceremonie. Het is een prachtig afscheid met veel meer mensen dan verwacht.

Ik word gebeld. Haar 57-jarige vader is overleden in Maastricht, een zelfdoding. Ze vraagt of ik zijn uitvaart wil begeleiden. In maart 2018 heb ik de uitvaart van haar moeder begeleid. We besluiten vader naar Utrecht te brengen, waar zij en de andere 3 kinderen wonen. Ze is heel hecht met haar halfzusjes en broer. Zij vervult de rol van oudste zus en samen nemen ze de beslissingen. Het is erg gecompliceerd voor hen. Het contact met hun vader was net weer enigszins hersteld. Het jongste broertje van 16 jaar wil zich het liefst van alles distantiëren. Maar de anderen trekken hem erbij. 

Wat het extra ingewikkeld maakt: vader zat in een nog niet afgewikkelde scheiding met een Belgische vrouw en heeft sinds een jaar een nieuwe vriendin in Maastricht. De kinderen hebben beide vrouwen nog nooit ontmoet. De vriendin probeert zoveel mogelijk mee te doen in de aanloop naar de uitvaart. De kinderen geven haar gelukkig wel enige ruimte. 

Het wordt een intiem afscheid in een klein gezelschap. De kinderen spreken allemaal, hoe moeilijk het ook voor hen is. De vriendin vertelt haar verhaal en de uitgekozen muziek is passend. De foto compilatie is een mooie aanvulling op deze bijeenkomst. 

Heel knap hoe deze jonge mensen zo’n ingewikkeld proces met elkaar hebben volbracht. Ondanks hun onbegrip en vele vragen hebben ze liefdevol afscheid genomen van hun vader. Ik heb groot respect voor de jonge vrouw. Ze heeft een heftig jaar achter de rug - binnen 1 jaar beide ouders verloren - en desondanks is ze optimistisch, krachtig en liefdevol!!

Hij is 91 jaar geworden. Met zijn vrouw woont hij sinds enige jaren in een verzorgingstehuis. Ik ga naar een boerderij die wat achteraf ligt. De familie wacht mij op. Een oudste dochter en twee zonen. Een van de zonen heeft het boerenbedrijf van zijn vader (en gebouwd door zijn opa) overgenomen. Alle drie de kinderen zijn daar geboren en getogen.

Vader wordt die dag dan ook in ‘zijn boerderij’ opgebaard. De stal van de 36 koeien is op nog geen 10 meter afstand. Het is warm deze dagen en we moeten erg oppassen voor de vliegen. Maar gelukkig kan de kist geopend blijven tot de dag van de uitvaart.

Een introverte, zeer gereformeerde familie waar ik moeilijk contact mee krijg, zo is mijn indruk na een aantal dagen. Ik kijk dan ook een beetje op tegen het afrondende gesprek. Verrassend genoeg is er nu ineens meer ruimte voor ontspanning en hebben we een heel geanimeerd gesprek waar ik alle ins en outs te horen krijg over hun jeugd en het leven op de boerderij.

Het verzorgingshuis is twee jaar geleden geopend voor vermogende oude mensen. Het ligt op een steenworp afstand van de Vecht. We kwamen hier eerder voor een uitvaart. Nog maar 1 maand geleden. Kennelijk hebben we het goed gedaan, want het personeel heeft ons aangeraden bij deze familie. Het is een klein clubje, zoon en dochter. Beide arts. De dochter is chaotisch en de zoon compenseert het door rechtlijnigheid. Op enig moment loopt het gesprek waarin we de uitvaart voorbereiden vast. We lassen een rustmoment in en ik vraag wat er misgaat in de communicatie tussen broer en zus. Nu komen de tranen, zus voelt zich eenzaam, een outsider in de familie. Haar broer ontdooit. Dit intermezzo lucht op. Vanaf nu hebben we goed contact. Grootste zorg is dat er niet genoeg tijd is om alle muziek te laten horen die de dochter heeft uitgezocht voor haar moeder. In de kamer staat een grote zwarte vleugel. Op één van de laatste foto’s die gemaakt is, zie je moeder zittend achter het klavier met mooie oude gegroefde handen. Dit is wat moeder en dochter delen, in wat verder een moeizame relatie is geweest. Het komt allemaal goed, de muziek is prachtig en bij het laatste stuk muziek – onder verwijzing naar de oorlog die moeder als jonge vrouw meemaakte - lopen de rillingen over mijn rug.

Ze zit in een comfortabele lig/zitstoel, naast haar haar zoon en dochter. Ze is ernstig ziek, heeft alle dagen een privé verpleegster en hulp van de thuiszorg. Ze hoopt thuis te kunnen sterven. We bespreken de verschillende scenario’s. Als het ’s nachts gebeurt, als het overdag gebeurt. Met name haar zoon wil op alles voorbereid zijn.

En als het dan zover is, verloopt alles toch anders. De thuiszorg geeft niet thuis. De verpleegster staat al met haar jas aan terwijl moeder nog verzorgd moet worden en wij zijn net 10 minuten onbereikbaar. Als ik arriveer krijg ik in de deuropening drie klapzoenen - wat een opluchting - ik ben meer dan welkom. We bereiden een mooie uitvaart voor in de Jeruzalemkerk. Een nieuwe locatie voor ons, altijd spannend. Vooral op het gebied van de techniek liggen de eisen steeds hoger. De koster wil het geluid toch niet doen, ondanks zijn eerdere toezegging. Dit wordt een uitdaging voor de assistenten. Er moet geluid en beeld gepresenteerd worden. Vooraf is er gelegenheid om van mevrouw afscheid te nemen. Ze ligt in een open kist, kaarsje, foto, bloemen om haar heen. De koster heeft zo zijn routines en gaat met zijn maat een bakkie koffie doen in deze serene ruimte. Dat hij uit de toon valt, ontgaat hem.

Na de condoleance in de kerk reizen we af naar het noordelijkste puntje van Noord Groningen. Het kerkje met begraafplaats staat op een terp met wat bomen eromheen: een plaatje. Inmiddels zijn we in een vliegende storm beland. De begraafplaatsbeheerder is nergens te vinden, het graf ligt open maar zonder touwen of liftje. Gelukkig hebben we zelf oranje brandweertouwen bij ons. Na afloop als iedereen weg is, komt de beheerder aanlopen. Hij had al die tijd lekker droog in zijn auto zitten wachten tot wij klaar waren. Noorderlingen en kosters, vreemd volk…

Voor haar overlijden heeft ze al veel wensen vast gelegd. Vandaag is ze overleden en de dochter vraagt of we de uitvaart willen begeleiden. Het is in Overvecht. Als ik voor de flat sta, valt me direct op hoe verzorgd het trappenhuis eruit ziet. Ook de lift is keurig, maar helaas te klein voor een kist. Ik ga naar de zevende verdieping en treed binnen in een groot appartement met fenomenaal uitzicht. De familie is blij dat ik er ben. Naast de echtgenoot zijn de volwassen kinderen, broer en zus, aanwezig. Tussen hen hangt een voelbare spanning. Zus lijkt overprikkeld en gespannen. Broer biedt tegenwicht door jovialiteit en grote gebaren. Voor mij de uitdaging om dochter gerust te stellen en haar verantwoordelijkheidsgevoel serieus te nemen. Dat valt niet mee. Het definitief maken van de rouwkaart heeft heel wat voeten in aarde. De punten, de komma’s en de spaties. Er worden boeken op nageslagen, hoe hoort het? Uiteindelijk komt er een goede kaart uit, waar ze allemaal achter staan en trots op zijn. Na een bescheiden dienst in de aula gaan ze met het gezelschap naar de Kastanjehof, waar ze eindelijk kunnen ontspannen.

“Ik zet ze op een rij en knal ze in één keer allemaal neer”. Dat is wat hij gaat doen met de specialisten van het ziekenhuis. Zijn vrouw is die nacht in het ziekenhuis in haar slaap overleden. K. - zelf terminaal - is broos, boos en gespannen als een veer. Hij schrikt zich het apelazerus iedere keer als de telefoon gaat. Hij scheldt erop los. Maar daaronder zit een intens bedroefde echtgenoot, die wacht op zijn enige zoon uit Curaçao. In het opgeruimde appartement hangt de lucht van sigaren. Een bevriend echtpaar is gekomen om hem te ondersteunen. In de dagen daarna is hij soms wat zachter, met een sigaar in zijn vingers komt hij tot rust. Om mij even later te bezweren dat er geen zwarte kraaien aan zijn vrouw mogen komen. Ik stel hem gerust en er ontstaat een verstandhouding.

De uitvaart vindt plaats in het kapelletje op begraafplaats st. Barbara. De kleinkinderen zijn inmiddels ook aangekomen uit Curaçao. Ze helpen hun opa waar het maar kan. En hij laat zich - nu zonder gemor – door hen ondersteunen. De herdenking is waardig en warm. De eerste herfststorm van het seizoen jaagt om de kapel, maar als we buiten komen, schijnt een warm zonnetje. K. komt me na de condoleance bedanken. Hij is oprecht aangenaam verrast: hoe goed alles gegaan is en de zorg die er was voor hem en zijn gasten. Mijn assistente en ik zijn met dit compliment dik tevreden.