Op 93 jarige leeftijd overlijdt hij in De Biltse Hof in Bilthoven. Zijn vrouw van 89 jaar, die nog zelfstandig woont, krijgt diezelfde avond nog een tia. De 4 dochters en zoon zitten tot laat in de nacht in het ziekenhuis met hun moeder. Als ik hen de volgende dag spreek, zit de hele familie er behoorlijk doorheen. Maar gedurende de dagen in aanloop naar de uitvaart, wordt iedereen sterker en inventiever. Ze bereiden een prachtige foto-compilatie voor en alle 5 de kinderen schrijven een mooi verhaal over hun vader.

Op de dag van de uitvaart, als we met zijn vrouw, haar kinderen en kleinkinderen klaar staan voor de uitgeleide, wordt ze niet lekker en valt ze flauw. We zetten haar in een rolstoel in de hoop dat ze buiten met wat frisse lucht weer wat bijkomt, maar ze blijft wegvallen. We halen de arts erbij en uiteindelijk besluiten we om haar in De Biltse Hof te laten. Een kleindochter blijft bij haar en we vertrekken met de rest van de familie naar Den en Rust voor het afscheid. De familie is behoorlijk ontdaan, maar uiteindelijk weet iedereen zijn verhaal te houden en is het nog een mooi afscheid. Gelukkig hebben we een opname voor hun moeder. Hopelijk kan ze het aan om deze nog eens helemaal te zien.

Op een zomerse dag ontvang ik moeder en twee volwassen kinderen op kantoor. Het zijn bijna achterburen. De man des huizes is ziek en daarover komen ze praten. Ze hebben plannen met de uitvaart. Degene die gaat overlijden is een onconventionele creatieve man. De ideeën voor zijn uitvaart ook. Hij wil graag dat de mensen die met de stoet meelopen met 1 witte en 1 zwarte schoen komen. In de kerk wil de familie verschillende installaties neerzetten met een geluids-performance. Het gaat er zo uit zien: een rijk gedekte tafel na afloop, nog wat etensresten, half lege glazen een mooie kaars op tafel en …tafelgeluiden, met ook de stem van de overledene. Bij de voeten van de kist komt een kijkraampje. Na zijn overlijden is er een website waar mensen informatie kunnen krijgen over de gang van zaken. Uiteraard maken ze de kist - met het kijkraampje - zelf.

Ik ben benieuwd wat er van deze ideeën terecht komt als het eenmaal zover is. Een half jaar later overlijdt hij. Zijn partner is projectmanager. Haar vele competenties zet ze in om dit uitvaartproject in goede banen te leiden. Precies zoals bedacht is, wordt het uitgevoerd. Door de stad loopt een vreemde rouwstoet, met mannen en vrouwen die op een zwarte en een witte schoen lopen…
Van het kijkraampje wordt druk gebruik gemaakt. Er zijn twee schoenen te zien: een zwarte en een witte.

De dag begint als alle andere. Hij zegt zijn vrouw gedag en vertrekt met het bestelwagentje om brood rond te brengen bij de vaste klanten in de wijde omtrek. Zijn zoon heeft jaren geleden de SRV wagen van zijn vader overgenomen en vader werkt nog een beetje mee. Het is zijn lust en zijn leven. En nu is hij in het harnas gestorven. Op de oprit van de boerderij bij een klant is hij overleden in de auto. Voor de vorm is hij nog naar het ziekenhuis gebracht, maar daar konden ze niets meer veranderen aan de situatie.

’s Avonds wordt hij thuis gebracht en opgebaard in de woonkamer. De dag daarna is het een komen en gaan van kinderen, schoonkinderen en kleinkinderen. Ze wonen bij elkaar in de buurt en zijn gewend om veel bij elkaar over de vloer te komen. Voor het afscheid nemen in het dorp worden veel mensen verwacht. Iedereen kent de bakker en hij zal gemist worden. En zo gaat het ook, ondanks het slechte weer, staan de mensen tot buiten te wachten om de familie te condoleren.

De uitvaart zelf is gelukkig een stuk rustiger. In het nagesprek valt me op hoe realistisch de echtgenote op het verlies reageert. Ze slaapt alweer goed en heeft er alle vertrouwen in dat het met haar wel goed komt. Ze zijn tevreden over de begeleiding en de uitvaart.

Hij voelt zich grieperig en is moe. Na een bezoek aan de huisarts wordt hij doorgestuurd naar het ziekenhuis, waar hij te horen krijgt dat hij nog maar 2 maanden te leven heeft. 

Hij en zijn partner besluiten nog te trouwen. Het huwelijk vindt plaats in het ziekenhuis. Samen hebben ze een dochtertje van 11 jaar. 

Met twee goede vriendinnen van zijn vrouw bereiden we de uitvaart voor. 

Hij ligt thuis in de woonkamer opgebaard. De hond is onrustig en onhandelbaar. Ik stel voor om de hond bij zijn baasje te laten zodat hij afscheid kan nemen. De hond zit dan heel lief en rustig op de bank naast de kist met één poot op de rand van de kist bij het hoofdeinde. Hij kijkt en ruikt heel aandachtig. Na enige tijd is het goed geweest. Hij gaat rustig op zijn plaats liggen en is daarna weer de oude.

Het afscheid vindt plaats in crematorium Domstede. De dochter heeft een mooi gedicht voor haar vader gemaakt, maar ze durft het niet op te lezen. Ik vraag haar naast mij te komen staan en ik lees het namens haar voor. Zijn vrouw brengt samen met haar vader haar kersverse echtgenoot naar de ovenruimte. Ze is intens verdrietig.

Ze is totaal opgebrand. Een leven met chronische depressiviteit en de laatste jaren met niet te verdragen aangezichtspijnen en incontinentie. ’s Nachts kan ze niet slapen. Gedurende de dag kost het haar de uiterste moeite om te eten en te slapen. Daarnaast is er geen energie voor andere dingen. Zo heeft ze geen energie om haar 3 kleinkinderen te zien en kan ze al jaren nergens meer naar toe. Nu is ze hier, begeleid door haar jongste dochter, om haar uitvaartwensen te bespreken.

Haar moeder was getraumatiseerd door het bombardement in Rotterdam tijdens de tweede wereldoorlog en heeft op 53-jarig leeftijd zelfmoord gepleegd. De 4 kinderen (3 dochters en 1 zoon) hebben allemaal last van angsten.  Zij is de oudste dochter uit dit getraumatiseerde gezin. Later heeft ze zelf haar 2 dochters grotendeels alleen opgevoed. In haar situatie een hele zware opgave. Haar eigen dochters hebben ook geleden onder de depressiviteit van hun moeder. Zij was heel vaak moe en niet in staat voor hen te zorgen. Desondanks houden ze van haar en begrijpen en respecteren ze de beslissing van hun moeder om ‘zelf-euthanasie’ te willen plegen.

Ze wil haar einde en uitvaart tot in de puntjes voorbereiden. Enerzijds omdat ze, zoals altijd, de controle wil houden en anderzijds omdat ze haar dochters niet wil belasten met haar beslissing en de organisatie van de uitvaart. Twee dagen voordat ze haar leven gaat beëindigen, belt ze me nog om de puntjes op i te zetten. Ik vraag haar of ze bang is, waarop ze antwoord dat ze er in gelooft dat zij van het ene thuis, naar het andere thuis zal gaan - maar dan lichter en voor haar verdraagzamer. Ook zal ze haar moeder daar weer omarmen. Ze ziet het niet als een afscheid.

Met dit uitgangspunt begeleidt ik haar dappere en lieve dochters naar de dag van de ‘herdenking’. Het is een bijzondere en zeer intense week. De dag van de uitvaart is mooi en ondanks alle zorgen vooraf, verloopt het goed en wordt er mooi gesproken en gezongen door de dochters en anderen. Zij zijn zeer dankbaar en opgelucht over deze dag.

Geen inkomen, jaren dakloos geweest, een trouwe bezoeker van de Nieuwe Kerk.
Hij overlijdt plotseling in een park. De Kerk neemt voor een mooie en waardige uitvaart de kosten voor haar rekening. Binnen en buiten de kerk is hij heel geliefd en velen kennen hem ook van de supermarkt, waar hij de straatkrant verkocht. Na een paar dagen zoeken is gelukkig zijn enige broer gevonden. 

Voor de dienst staat de kist voor in de kerk, zodat mensen nog afscheid van hem kunnen nemen. De dienst wordt druk bezocht. Er zijn ook opvallend veel jonge mensen die op een doordeweekse dag de moeite nemen om naar zijn afscheid te komen. Zijn broer is met partner aanwezig. Verschillende mensen spreken; zij halen mooie herinneringen op en refereren aan de bijzondere gesprekken die ze met hem gevoerd hebben. 

Na het samenzijn in de kerk, brengen we hem met twaalf vrienden en zijn broer naar het crematorium waar zijn broer vertelt over hun jeugd en zijn relatie met zijn broer. Een liefdevolle en bijzondere uitvaart.

15 jaar Alzheimer, dat is een zwaar vonnis. Vanaf haar tweeënzestigste merkt ze dat ze aan het vergeten raakt. Ze is zich heel bewust van de weg die ze te gaan heeft. Haar vrienden roemen haar om haar moed en acceptatie. De Alzheimer begint nadat haar grote liefde plotseling overlijdt. Ze hebben elkaar op latere leeftijd leren kennen. Beiden worden in beslag genomen door hun werk. De één woont in Roermond, de ander in Utrecht. Eerst een lat-relatie, en na hun pensioen samenwonen, dat is het plan. Zover zal het niet komen. 

Een jaar na het overlijden van haar partner, vertoont ze de eerste tekenen van Alzheimer. Ze heeft geen kinderen en na verloop van tijd zal er iets moeten gebeuren. Dan blijken er lieve neven en nichten te zijn die zich over haar ontfermen. Niet toevallig. Ze was hun lievelingstante, veel moderner en onconventioneler dan hun eigen ouders die nooit weg zijn gegaan uit Drenthe. Met deze tante kon je spannende reizen maken naar alle uithoeken van de wereld. Een tante met wie je veel meer deelde dan met je eigen moeder. Nu ze overleden is blijkt hoezeer ze van haar houden. 

Neef en nicht doen samen de laatste verzorging en kleden haar. Als ik op het toneel verschijn, ligt ze al keurig op haar bed in de kamer van het verzorgingshuis. Met grote zorgvuldigheid bereiden we haar uitvaart voor. Er komt een donkerrode wade en een opbaarplank. Als ze in de wade gewikkeld is, wordt deze bedekt met wel 40 rode rozen en zo verlaat ze het Bartholomeus gasthuis. De stagiaire die ik bij me heb, mag er bij zijn. Ze is net 20 en heeft nog nooit een overledene gezien. Ze is onderdeel van een bijzonder en liefdevol ceremonieel.

In mei van dit jaar krijgt ze te horen dat ze ongeneeslijk ziek is (acute leukemie). Begin september bespreek ik met haar en haar echtgenoot de uitvaart. Ze is heel uitgesproken en weet precies wat ze wél, maar ook wat ze niét wil. Ze hebben samen 3 volwassen kinderen en schoon-kinderen en 7 kleinkinderen. Op het moment van het gesprek gaat het eigenlijk heel goed met haar. Maar desalniettemin, overlijdt ze al op 16 oktober.

Het is snel gegaan voor haar man en kinderen, maar ze hebben ook het gevoel dat ze goed afscheid van haar hebben kunnen nemen en ze zijn blij dat ze niet erg heeft hoeven lijden. 
De kinderen ploeteren door tientallen fotoboeken en maken prachtige collages met achterliggende muziek uit 5 fases van haar leven. De sprekers zijn afgestemd op de beelden. Muziek, beeld en de sprekers vormen zo een vloeiend geheel. Haar echtgenoot vertelt heel liefdevol over hun gelukkige huwelijk samen. 


Toen zijn vrouw zo ziek werd, heeft hij een camper gekocht, zodat ze er nog samen op uit konden trekken. Gelukkig hebben ze dit nog verscheidene keren kunnen doen. Vandaag wordt zij in haar mooie wilgentenen mand in de camper vervoerd, eerst vanuit het woonhuis naar de kerk, daarna naar de Oranjerie voor de condoleance en tot slot met haar man en de eigen kinderen naar het crematorium. Haar man zit de hele reis voorin met de ingehuurde chauffeur. Nu staat de camper te koop.

Als hij mij belt, is er nog hoop dat hij voldoende hersteld voor een stamcel transplantatie. Na het eerste gesprek met zijn echtgenote erbij, zoeken we diezelfde dag nog samen met zijn dochter het graf uit en komen we de week erna samen met alle kinderen (nog 2 zonen). Een paar dagen later hoort hij dat hij niet meer behandeld kan worden. Twee dagen daarna overlijdt hij ’s avonds in het bijzijn van zijn gezin in het UMC. Het is dan twee dagen voor Kerst. Door de komende feestdagen kan de uitvaart pas in het nieuwe jaar plaatsvinden.

Het afscheid vindt plaats in het clubhuis van de voetbalvereniging. Hij heeft jarenlang in het bestuur gezeten. In die tijd is de club groot geworden, is er een fusie bewerkstelligt en een geheel nieuw complex gebouwd. Twee weken voor zijn dood wordt hij, door middel van een versnelde procedure, door de burgemeester geridderd voor zijn verdiensten. Het is een grootse uitvaart. Iedereen neemt een losse bloem mee. We steken ze in de rasters van het hek bij de ingang. Dat levert een prachtige bloemenhaag op. 


De dochter rijdt haar vader in zijn eigen camper naar de voetbalclub. Er zijn veel vrijwilligers die een steentje willen bijdragen. Het is een indrukwekkend afscheid met een humoristische muzikale twist aan het eind: “Er is leven na de dood” van Freek de Jonge klinkt door het clubgebouw. Na de condoleance dragen we hem door de haag van bloemen naar de camper en brengen we hem met een grote groep naar de begraafplaats.

Hij vraagt of wij de uitvaart van zijn ongetrouwde en kinderloze broer willen verzorgen. Zijn broer woont vlak achter ons kantoor in een piepklein huisje. Hij is overleden in het ziekenhuis. 
Het spijt hem dat het zo is gelopen, ze konden daar niets meer voor zijn broer doen en het zou fijn zijn geweest als hij in zijn vertrouwde huisje had kunnen overlijden.

Zijn broer was timmerman van beroep en heeft zijn huisje van boven naar beneden, ieder hoekje en gaatje met handige, mooi afgewerkte kasten, zitjes en tafels vol getimmerd. Het zal ze de nodige hoofdbrekens kosten om het huisje weer in de originele staat op te leveren aan de verhuurder. Wat zonde van al dat vakwerk!

De uitvaart is een intieme en liefdevolle gelegenheid met alleen de naaste familie. Ze willen op een later tijdstip een herdenkingsbijeenkomst organiseren voor zijn vrienden. 
De timmerman is in een mooie wade gewikkeld, die ik speciaal voor hem besteld heb. Zijn schoonzus maakt foto’s zodat die later aan de vrienden getoond kunnen worden. Enkele weken later loopt de broer van de timmerman weer bij mij binnen op kantoor om te vertellen hoe hartverwarmend het afscheid met de vrienden was. Hij heeft het mooi afgesloten voor zijn broer.