Een uitvaart die chaotisch begint. Na anderhalf jaar tobben en veel ziekenhuisbezoek is hij overleden in het piéd a terre aan de Oudegracht. Zijn 15 jaar jongere partner is in Amerika als hij overlijdt. Hij overlijdt met de webcam op zijn buik. Zo is ze er toch bij. Iedereen zag het overlijden aankomen, alleen zij niet. Ze is een overlever, die het glas liever half vol ziet. Een selfmade vrouw met een eigen carrière als zangeres in de VS. Hij heeft zoons uit een eerder huwelijk, zelf heeft ze ook een zoon. En dan gebeurt er iets moois met dit samengestelde gezin van volwassenen. Vanuit de chaos ontstaat een natuurlijke taakverdeling. De één zorgt voor een prachtige digitale kaart, de ander regelt de band en de muziek, een schoondochter bereidt in België een enorme paella voor. De overledene ligt er al die dagen sereen bij, een mooie dode. Veel vrienden komen afscheid nemen. Op de dag van de uitvaart gaan we hem eerst wegbrengen naar het crematorium in Amersfoort. Gehuld in een laken vol kindertekeningen. Het afscheid in de ovenruimte is heel intens. Een paar uur later zijn we bezig om de Geertekerk klaar te maken voor een Peruaans afscheidsfeest. Zijn vrouw begeleidt de bijeenkomst vanachter de vleugel als een echte performer. Dit geeft de bijeenkomst een heel speciale sfeer. De paella is heerlijk. De Geertekerk ruikt nog dagen naar vis.

Ze zit in haar lievelingsstoel in een gerieflijk hoekje bij het raam. Het grote appartement in een voormalig klooster in de binnenstad is met smaak ingericht. Ze wonen er nu 6 jaar met de bedoeling vanuit hier een heerlijke oude dag te hebben, samen met andere (aankomende) pensionado’s die hun huis verruild hebben voor een loft in de binnenstad. Wekelijks organiseren ze een borrel, die reuze gezellig is. Wat een stoorzender is dan de dood. Onaangekondigd meldt hij zich. Ze heeft te horen gekregen dat ze nog twee maanden heeft. Ze laat me de knobbels zien die plots verschenen zijn in haar nek en schouders. Niets meer tegen te doen. Hun vier volwassen kinderen zijn op de hoogte gebracht. Ze gaan er samen nog wat van maken. Nog sneller dan verwacht overlijdt ze. Ze zal thuis blijven. Om haar op te baren moeten we vreemde manoeuvres maken. Het huis is er niet op gebouwd. Op de dag van de uitvaart wordt ze stijlvol uitgeleide gedaan door de bewoners en op de loopkoets weggebracht naar de Nicolaaskerk. De dochter raakt me in haar toespraak. Moeder en dochter liepen altijd hand in hand, zolang ze zich kan herinneren. Herkenning, zo doen wij het ook, mijn dochter en ik. De condoleance vindt plaats in de tuin van het Centraal Museum die achter de Nicolaaskerk doorloopt. De catering is heel goed verzorgd. Dan is het tijd om te gaan. De loopkoets wordt weer voorgereden, de kist erop, daar achter twee bolderwagens met kleinkinderen en 10 gele ballonnen. We gaan in besloten gezelschap naar Soestbergen. De kist wordt bijgezet in een kelder in de ‘Ring van Zocher’, de bijzondere cirkel van grafkelders (mensen weten vaak niet dat het nog steeds mogelijk is hier begraven te worden). De entree is een gat, er is geen nette trap. Acrobatische toeren, maar uiteindelijk is iedereen even beneden geweest. Straks groeien er weer madeliefjes en gaan ze picknicken op deze plek. Zo hebben ze dat bedacht voor de toekomst.

Moeder en twee dochters zijn erg ontredderd als echtgenoot/vader na een kort ziekbed overlijdt. Er is weinig geld voor de uitvaart en hij heeft te kennen gegeven begraven te willen worden tegenover zijn geboortehuis op begraafplaats Brandenburg in Bilthoven. We kijken samen hoe we de kosten zo laag mogelijk kunnen houden. Ze bestellen zelf een kist via internet, die de twee kleindochters beschilderen. Dat wordt een kleurige persoonlijke kist! Ze proberen zoveel mogelijk zelf te doen, maar dat blijkt toch zwaar te vallen. Samen komen we er tenslotte goed uit.
De afscheidsbijeenkomst is in de kleine intieme aula van de begraafplaats. Ondanks dat het echtpaar nogal teruggetrokken leefde, komen er toch nog meer mensen dan verwacht. De genodigden nemen op verzoek van de familie viooltjes mee om op het graf een bed van violen te maken. Het gezin is heel blij met de wijze waarop ze afscheid hebben genomen.

Haar dochter heeft al 22 jaar MS en krijgt helaas ook nog een niet te genezen vorm van kanker. Moeder is met haar zoon en schoondochter bij haar dochter als ze inslaapt. Op 47-jarige leeftijd overlijdt ze op haar eigen kamer in het verpleeghuis. Moeder is dankbaar en opgelucht als blijkt dat haar dochter tot de dag van de uitvaart op haar eigen kamer mag worden opgebaard èn dat zij bij haar mag slapen. Ze wijkt dan ook geen moment van haar zijde. We proberen de uitvaart ook zo te regelen dat ze tot het allerlaatste moment bij haar dochter kan blijven. De uitvaartbus is een uitkomst voor deze familie. Met de hele familie en de overledene rijden we naar De Kapel van Berg en Bosch. De kist blijft staan tijdens de condoleance. Daarna brengen we haar naar Den en Rust waar de familie haar kist begeleidt tot het moment waarop de invoer plaatsvindt. Hoe verdrietig en moeilijk het ook is, moeder is zo blij dat ze op deze manier afscheid heeft kunnen nemen van haar dochter: “het voelt goed zo.”

Op 87-jarige leeftijd overlijdt hij. Hij heeft zijn uitvaart heel precies voorbereid. Hij wil thuis opgebaard worden in zijn smoking met zijn hand op het hart. De ring van de Vrijmetselarij aan zijn vinger, bril op en knopen in de manchetten van zijn overhemd. Ook de muziek is al door hem uitgezocht. Hij wil gecremeerd en vervolgens bijgezet worden in het graf van zijn ouders op Den en Rust.
Hij werkte voor de Koninklijke Java-China-Pakketvaart Lijnen. Vervlogen tijden: voor passagiers, vracht en post waren de diensten van de KPM in die tijd onmisbaar. Hij heeft overal ter wereld met zijn gezin gewoond. Er worden 230 kaarten gedrukt, waarvan 100 kaarten (voornamelijk naar het buitenland) pas op de dag van de uitvaart gepost mogen worden. Zijn expliciete wens - in plaats van bloemen, een donatie aan het Koningin Wilhelmina Fonds – wordt op de kaart vermeld. Het correspondentieadres wordt het adres van ons kantoor op het Geertekerkhof.
Op de dag voor Kerst is de uitvaart en alles geschiedt volgens zijn wens. Zijn zoon, dochter, kleindochters en vrienden spreken. Leden van de van de Vrijmetselarij leggen 3 rozen op zijn kist. De mannen staan rondom de kist en brengen dan allen een groet met de hand op het hart. Tot slot brengen we het bloemstuk van de familie naar het graf van zijn ouders. De volgende drie maanden ontvangen we post uit heel de wereld.

We zijn bij de dominee thuis. Een groot orgel tegen de muur, religieuze boeken in de kast, vier volwassen kinderen en hun moeder om de eettafel die in het midden van de kamer staat. Het heeft iets van een ouderwets geschilderd tafereel. De dominee is overleden. Heel onverwachts. Door de ziekte van Parkinson had hij af en toe slikproblemen. Op de fatale avond is hij in een restaurant met collega’s en verslikt zich. Hij raakt in coma en overlijdt in het ziekenhuis.
De uitvaart zal in de Dom plaatsvinden. Vroeger kwamen we er nooit, dit is de derde keer in korte tijd. Ik ken de rituelen nu zo’n beetje, dus we gaan ons beste beentje voorzetten. De kist wordt geschouderd door de kleinzonen. We hebben een uitgebreide ronde gemaakt door de kerk, voorop de dominees, drie in getal, de cantorij en daarna wij met de kist. Het is een hele afstand, maar het is goed gegaan. We plaatsen de kist op de baar. Mijn assistent staat in de coulissen klaar met de foto van de dominee, zodat deze op de kist geplaatst kan worden. Dit hebben we goed van te voren af gesproken. De foto blijft namelijk nogal eens bij het condoleanceboek staan. Ik neem de foto van de assistente aan, maar nog voor ik de foto op de kist kan zetten wordt ik besprongen door twee van de drie dominees. GEEN FOTO!! Zo waardig mogelijk trek ik me terug met de foto tegen mijn buik gedrukt. Dat weten we nu dus ook weer. De uitvaart zelf duurt drie kwartier langer dan afgesproken. De drie dominees halen alles uit de kast. Het is mooi, maar met deze kou in de kerk wel een hele zit voor de mensen.

In 2016 leek het erop dat een longontsteking moeder fataal zou worden. Ik bereidde met haar deftige dochter de uitvaart voor. Maar moeder was er nog niet klaar voor, ze leefde nog drie jaar verder en bereikt de respectabele leeftijd van 101. De kinderen (de oudste is ook alweer 73 jaar) zijn aangedaan, maar ook opgelucht. Hun moeder was al vele jaren afhankelijk van hun zorg.
Deze horecafamilie houdt van decorum. Moeder ligt opgebaard in een bamboebed met zijden lakens in de voorkamer van een groot huis midden in de binnenstad. De familieportretten zijn voor deze gelegenheid in deze kamer opgehangen. Voorouders kijken op haar neer, waardoor de oude dame ook weer iets meisjesachtigs krijgt. Met de opbaring gaat het wonderlijk, haar uitstraling lijkt steeds jonger en zachter te worden. Dagelijks doe ik de controle, de trekbel schalt door de hal en de geur van koekjes en worstenbroodjes komt me tegemoet.
De condoleance vooraf in het grote huis regelt de familie zelf. Met de loopkoets verlaten we het huis en lopen naar de kerk om de hoek - ongeveer 400 meter lopen. Daar volgt een Gregoriaans gezongen uitvaartmis, waarna we vertrekken naar de begraafplaats in Maarssen waar de familie een familiegraf heeft.
Door de binnenstad krijgt de stoet een escorte mee van de politie, dat heeft de zoon geregeld. Een uitvaart met grandeur: achter de rouwauto volgen 5 verlengde zwarte volgers. Het geheel trekt veel bekijks.

De dood toont haar roots duidelijker, dan te zien was bij leven. Nu ze ligt opgebaard in de uitvaartmand, zie je de Indische trekken. Ze ligt verstild met een glimlach, één oog geloken en het andere dicht, een beetje op haar zij. Haar dochter zet een groot veldboeket naast haar neer. Het overlijden van haar moeder in het ziekenhuis was voorzien. Moeder heeft gewacht op haar zoon uit het buitenland. Nadat ze afscheid van haar twee kinderen heeft genomen, slaapt ze in met medicatie en wordt niet meer wakker.  Over een maand zal haar as verstrooid worden rond een bijzondere boom, die gekweekt is op de as van haar overleden man. Zo worden de echtelieden weer verenigd. Dit vooruitzicht heeft haar troost gegeven.
De familie komt afscheid nemen in het ziekenhuis.  Zo ook haar schoonzoon. Totaal onverwacht leidt het zien van zijn schoonmoeder tot een ernstige paniekaanval. Als voormalig oorlogsjournalist heeft hij een posttraumatische stressstoornis overgehouden door de aanblik van de dood. Hij wordt overgebracht naar een plek waar hij kan herstellen. Zijn situatie is zorgelijk. Zal hij op tijd terug zijn om de uitvaart nog mee te kunnen maken? Hij was zeer op zijn schoonmoeder gesteld. De opluchting is groot als hij de aula binnenstapt. Allen verenigd rond haar kist, kan het proces van genezing haar weg vinden.

Naast vele gewone Utrechters hebben bisschoppen, pastoors, religieuzen en bekende Utrechtse families op begraafplaats St. Barbara hun laatste rustplaats gevonden. Op de eerste rang langs de lommerrijke lanen van de begraafplaats liggen de familiegraven. Zo ook het graf van deze familie, die hier hun grafrechten vestigden in 1885.
Opa’s, oma's en betovergrootvaders en -moeders liggen op deze plaats begraven. Nu is de volgende generatie aan de beurt, een telg uit de familie is overleden. Maar het familiegraf is vol. In dat geval wordt een graf 'geschud', dat wil zeggen dat de beenderen van de personen die in dit graf liggen, in een kistje gaan en die kistjes worden op een dieper niveau herbegraven waardoor er weer ruimte ontstaat voor nieuwe bijzettingen. Als we ter voorbereiding met de familie naar het graf gaan, zijn we onder de indruk. Er is een stellage met een hefboom over het graf heen gebouwd om de dekplaat te kunnen lichten. Die is er voor het laatst in 1954 af geweest. Ze zijn er uren mee bezig. Goed om dit stukje van de uitvaartvoorbereiding eens te zien. Op de dag van de uitvaart zelf is het stralend weer. De professionele dragers van Ferentes wachten de rouwauto op aan het hek en begeleiden de auto naar het voorplein. Van daaruit wordt de kist op de schouders naar het familiegraf gebracht. Het ceremonieel van het dragen ziet er prachtig strak en protocollair uit. Een oude Utrechtse familie waardig. Tijdens de nazit worden onze kaartjes gevraagd. Met dank ook aan onze geweldige Alting assistenten.

Het contact bestaat al een tijdje. Ze liep mee met de begraafplaatswandeling en volgde in 2012 bij ons de Workshop uitvaartwensen. Ze is van mijn leeftijd. Wie had toen kunnen bevroeden dat de dood haar pad serieus zou kruisen in 2016? We ontmoeten elkaar nog twee keer in hospice Demeter. Wat ze wil na haar overlijden krijgt nu vaste vorm. Als ik haar twee weken later terugzie herken ik haar amper. Ze heeft het de laatste dagen nog zwaar te verduren gehad hoor ik van haar familie, die bestaat uit een zus en twee broers. We bereiden haar uitvaart verder voor in het karig gemeubileerde huisje in de Bilt. Langzaam vormt zich het beeld van iemand die op haar privacy gesteld was en recht door zee. Die laatste eigenschap leidde tot een fikse verwijdering met haar twee broers. Er moest een sterfbed aan te pas komen om weer wat toenadering tot elkaar te vinden. Uiteindelijk is het goed en is er ook plaats voor spijt. Eerlijk verwoord tijdens het afscheid op Den en Rust. De wandelliefhebster wordt haar laatste meters over onverharde paden naar een mooie open plek in het bos gedragen. Daar wordt ze door haar broers in het graf gezet.